Yaşlılık Döneminde Ev Kazalarının Önlenmesi

Yaşlanmayla birlikte vücutta meydana gelen değişimler yaşlının yaşama ve çevre koşullarına uyumunu azaltmaktadır. Yaşlılık dönemine uyum sağlamadaki bedensel ve ruhsal kısıtlılıklar düşme riski, kazalar ve bunlara bağlı sakatlık ve ölüm oranını artırmaktadır. Bu nedenle yaşlının ortama değil, çevre ve yaşama koşullarının yaşlıya uyarlanarak, yaşlıların yaşam kalitesinin artırılması planlanmalıdır.

Yaşlılık döneminde, yaralanmaların çoğunluğunun evde meydana geldiği; kazaların oluş nedenleri incelendiğinde ise büyük kısmının, bilgisizlik, tedbirsizlik, ihmal gibi önlenebilir insan hatalarından meydana geldiği görülmüştür. Oysa evde yapılacak küçük düzenlemeler ve destekler ile kazalar ve bunlara bağlı yaralanmaların önemli ölçüde azaltılacağı bilinmelidir.

Yaşlı güvenliğinde en önemli koruyucu uygulamalardan biri yaşa bağlı olarak ortaya çıkan fizyolojik yetersizlikleri gidermeye yönelik yardımcı araçların (işitme cihazı, gözlük, baston vb.) sağlanmasıdır. Gözlüklerin camları çizik, kırık olmamalı, temiz olmalı ve çerçevesinin burun üzerine, sapının kulak arkasına tam oturması sağlanmalıdır. Üçayaklı baston ve yürüteç gibi kullanılacak destekler; vücut ağırlığının bir kısmını alır, yer ile temas yüzeyini genişletir ve dengenin sağlanmasında, düşmelerin önlenmesinde çok yararlıdır.

Yaşlı ve birlikte yaşadığı bireyler yaşanan ortamda, düşmeye neden olacak ne kadar risk faktörü olduğunun farkında olmayabilir. Yaşlıların bu konuda farkındalığının sağlanması amacıyla güvenlik listeleri hazırlanabilir.  Güvenlik listesi evin bir köşesine asılarak yaşlının ve çevresindekilerin bu konuda bilinçlendirilmesi ve belli aralıklarla gözden geçirilmesi sağlanmalıdır. Böylece birçok kaza nedeninin önceden belirlenmesi ve giderilmesine yardımcı olunabilir.

Güvenlik Listesi

• Acil telefon numaraları (ambulans, itfaiye, yakın akraba/komşu vb.) her telefona yapıştırılmalıdır.
• Rakamları kolayca seçilen telefonlar tercih edilmelidir.
• Mümkünse telefonlar her odaya yerleştirilmelidir. Düşme durumunda yerden uzanabilecek mesafede olmalıdır.
• Kapı kolları içerden kolay açılmalı güvenlik açısından dışardan kolay açılmaya izin vermeyecek şekilde olmalıdır.
• İlaçlar güvenli, direkt ışık almayan serin yerlerde ve kendi kutularında tutulmalıdır.
• Yanlış ilaç kullanımının engellenmesi amacıyla ilaç kutularının üzerine çeşitli uyarıcılar yazılmalıdır.
• Zemine kayabilecek özellikte olan halı, kilim vb. serilmemelidir.
• Halı, kilim kenarları takılıp, düşmeye ve kaymaya yol açabilecek biçimde veya kıvrılmış durumda olmamalıdır.
• Elektrik, telefon ya da her türlü kablo açıkta ve takılmaya, düşmeye yol açabilecek biçimde bırakılmamalıdır.
• Yangın riskine neden olabilecek elektrik kablolarının üzerine aşınma ve zedelenmeye yol açacak eşya konmamalıdır.
• Elektrik fiş ve prizleri (topraklı) geceleri acil durumlarda kolayca görünebilecek özellikte (ışınımlı, ışıklı, fosforlu vb.) olmalıdır.
• Elektrik kabloları mutfak, banyo gibi su kullanılan alanlarda elektrik çarpmasını önleyici özellikte olmalıdır.
• Mümkünse ev ya da çalışma alanlarında yangın alarmı kullanılmalıdır.
• Ev zemini, özellikle ıslak alanlar kolayca kayabilecek materyalden yapılmamalı eğer ıslak alanlar kaymaz malzeme ile kaplanmalıdır.
• Kullanılmayan, fazlalık ya da dağınıklık yapan eşyalar mümkün olduğu kadar azaltılmalıdır. 
• Ayak tabanı kaydırmaz terlik ya da ayakkabı giyilmelidir.
• Yangın merdiveni ya da acil çıkış kapıları olmalıdır.

Yaşlılık döneminde olan bir aile veya kişinin konut ihtiyacı daha genç aile veya kişinin ihtiyacından farklılık göstermektedir. Bu amaçla merdiven, antre, mutfak, oturma odası, yatak odası ve  banyo-tuvalet gibi mekanlar  ile ilgili çözüm önerileri aşağıda sıralanmıştır.

Konut içi düzenlemeler;

• Kapı genişlikleri en fazla 100cm, en az 80 cm olmalıdır. Bütün kapılar eşiksiz olmalıdır. Kapı üzerlerinde kavraması kolay tutma kolları bulunmalıdır. Apartman giriş sahanlıkları; yeteri kadar aydınlatılmış olmalıdır.
• Posta kutusu,  kapı zili ve elektrik düzeneğine ilişkin her türlü düğme ve priz yerden en fazla 90-100cm yükseklikte olmalıdır. Karanlıkta görülecek fosforlu düğmeler tercih edilmelidir.

 Antre;

• Mobilyalar, yaşlıların düşme ve çarpma riskini azaltmak için duvarlar boyunca ve alanın köşesine yerleştirilmelidir.
• Yaşlı bireyin dinlenmesine olanak sağlamak amacıyla kapıya yakın olarak yerleştirilmiş bir oturma yeri bulunmalıdır.
• Elbiselerini ve bastonu asmak için kolay ulaşılabilen farklı yükseklikli askılar olmalıdır.

Merdivenler;

• Merdivenlerin başında ve sonunda elektrik düğmeleri olmalıdır. Mümkünse hareketli cisme duyarlı (sensörlü) lambalar kullanılmalıdır.
• Basamaklar eşit aralıkta ve yükseklikte olmalı ve takılmaya neden oluşturacak çıkıntılar ve uygunsuz basamak uygulamaları (döner merdiven)  olmamalıdır.
• Tutamaklar ve uzun merdivenlerde dinlenmek için sahanlık olmalıdır.
• Merdivenlerin basamak yüksekliği 14cm, basamak uzunluğu ise 28-30cm’yi geçmemelidir.
• Basamaklarda  kaymayan malzemeler kullanılmalıdır.
• Görme derinliğinde algılama bozukluğuna yol açacak desenli döşemeler, halı ve kilimler kullanılmamalıdır.

Mutfak;

• İyi aydınlatma ve havalandırma/baca olanağı bulunmalıdır.
• Çalışma tezgahı yeterli yükseklikte ve uzunlukta olmalıdır.
• Mutfak dolabının raf yüksekliği, alta bir şey koymadan uzanabilmek için, maksimum 150 cm’ olmalı, ideali 140 cm olmasıdır. Alt dolapların minimum raf yüksekliği 40 cm olmalıdır. Tekerlekli sandalye kullanan yaşlılar için tezgah altı sandalyenin girmesi için boş olmalıdır.
• Masa ayakları düşme ve takılmaları engellemek için dışarıya çıkıntılı olmamalıdır. Masaların kenarları keskin olmamalıdır.
• Kullanılan ocak, şofben gibi araçların düğmelerinin açık ve kapalı konumları belirgin olmalı, rahat görülebilmelidir.
• Mutfakta kullanılan elektrikli araçların kabloları lavaboya veya ocağa yakın olmamalıdır. Ocak ve fırınların yakınında kolayca tutuşabilecek maddeler ve cisimler olmamalıdır.
• Doğal gaz kullanılıyorsa alev ya da arıza anında otomatik gaz kesim sistemi olmalıdır.

Yatak Odası;

• İyi aydınlatma ve havalandırma olanağı bulunmalıdır.
• (Mümkünse) Yatak odası, banyo ve tuvalet birbirine yakın planlanmalıdır.
• Sık kullanılan giysi ve eşyalar ulaşılabilecek yerlerde bulunmalı, bu eşyalara tabure/sandalye üzerine çıkmadan kolaylıkla ulaşılabilmelidir.
• Giyinirken oturabilecek, kollukları olan sağlam bir sandalye bulundurulmalıdır.
• Elbise dolaplarının kapaklarında,  kavraması kolay kulpların kullanılması ve kapakların açılmasıyla otomatik yanan lambalar tercih edilmelidir.
• Yatak odası mobilyaları, yaşlının tekerlekli sandalye, koltuk değneği ya da bastonu ile rahatça dolaşabileceği şekilde düzenlenmelidir.
• Yataktan kolay ulaşılan mesafede; yatak başı lamba, telefon, bardak, ilaçlar gibi önemli maddeleri koyabilecek küçük sabit masa/ komidin olmalıdır.

Oturma Odası;

• Mobilyalar; mekan geniş, ferah olacak şekilde yerleştirilmelidir.
• Mobilya döşemeleri kolay yanmayan, kaygan olmayan kumaşlardan yapılmalı, canlı renkler kullanılmalıdır.
• Sandalye ve kanepeler sağlam ve güvenli olmalı, çok yüksek ya da çok derin olmamalı, kolaylıkla kalkılabilmelidir.
• Elektrik kabloları yürünen alanlarda olmamalı, kenarlarda ve sabitlenmiş olmalıdır.
• Sehpalar orta alanda durmamalı , koltuklar arasına yerleştirilmelidir.
• Halılar kaygan, kenarı düşmeye neden olacak şekilde kalkık, kıvrık olmamalı, görme derinliğini yanıltacak karışık desenli olmamalıdır.

Banyo ve Tuvalet;

• Tuvalet, duş, banyo küveti yakınında tutunma barları bulunmalıdır. Tutunma kolları duvarda yatay eksende iyi sabitlenmiş olmalıdır. Tutunma barlarının çapı 4- 5 cm olmalı ve zeminden 90- 100 cm yükseklikte yerleştirilmelidir.
• Giriş ve çıkışlarda düşmelere neden olabileceğinden küvetten kaçınılmalıdır. Oturaklı duş sistemi tercih edilmelidir.
• Armatürler kolay açılır kapanır özellikte olmalıdır.
• Elektrikli aletler kullanılmadığı zaman fişleri prizden çıkarılmalıdır.
• Banyoda havalandırma sistemi ve sıcak kaynağı (kazan/soba) güvenliği olmalıdır.
• Banyo dolapları ve havalandırma sistemleri, ulaşılabilecek yükseklikte olmadır.
• Banyo kapısı mekanı daraltmamak için dışarıya açılmalıdır.
• Banyo zemini kaymaz, ışık ile parlamayan özellikli malzemeden yapılmalı ve döşemeler ıslak bırakılmamalıdır.
• Kullanılan fayanslar kaymayan ve pas pas tutucu özellikte olmalıdır.
• Zemin ile duvar rengi farklı renklere boyanmalıdır.
• Kaymayan terlikler kullanılmalıdır.

EVİNİZDE ÖNLEMİNİZİ ALIN

GÜVENLİ YAŞLANIN!